De Fortgensschool in Voorschoten, Klassewerkplek 2022, dankzij een bijzondere samenstelling van het team

De Fortgensschool in Voorschoten is dit jaar Klassewerkplek geworden. Een betrokken en hecht team, noemt schoolleider Dorien Overvliet het. Dat verklaart het lage verzuim en natuurlijk de benoeming tot Klassewerkplek!

Opmerkelijk aan deze school is dat ze een hoog percentage zij-instromers en starters hebben. We zien in het algemeen dat het faalpercentage met zij-instromers hoog is. Dat is dus best een risico. Maar op de Fortgensschool heeft het tot nu toe alleen maar goed uitgepakt. Hoe verklaart schoolleider Dorien dit succes? Dat willen wij wel eens weten. Daarom gaan we in gesprek.

Behalve dit risico, stimuleert Dorien ook bewust mobiliteit in het team. Ook dat is een extra risico met het huidige lerarentekort! Toch doet ze dat bewust: “Net als met kinderen moet je ook volwassenen blijven uitdagen. Als iemand iets anders wil gaan doen om zich verder te ontwikkelen, dan kijken we natuurlijk in eerste instantie wat mogelijk is binnen de school. Maar soms is het zonde van het talent als iemand daar niet genoeg mogelijkheden heeft. Ik denk dan mee hoe ze buiten de school verder kunnen groeien.

En natuurlijk zie je ook leerkrachten die geen plezier hebben in hun werk of niet goed functioneren. Dan heb je een ander soort gesprek. Je moet ingrijpen om de standaard van de school hoog te houden. Dat zijn niet mijn lievelingsgesprekken. Maar het helpt als ik een leerling in gedachten neem waarvan ik denk: “Dat loopt niet.” Met dat kind in gedachten vind ik het niet moeilijk om dit soort gesprekken te voeren. Vaak weten mensen zelf ook wel wat er niet goed gaat. Dan is het vervelender om die roze olifant niet te benoemen.”

Je wilt niet dat mensen voor de klas wegkwijnen om maar iemand voor de klas te hebben.

Dat is behoorlijk gedurfd in een tijd met een hoog lerarentekort. Voor de Fortgensschool is het gelukkig geen probleem om nieuwe mensen te vinden. Mensen melden zich spontaan om op de school te komen werken. Mensen hebben ook echt plezier met elkaar, blijkt ook uit het onderzoek. “Er wordt hier veel gelachen en georganiseerd. Je ziet veel blije kinderen. En volgens mij wil iedereen wel werken op een school waar kinderen het naar hun zin hebben.”, vertelt Dorien.

In de onderzoeken van Klassewerkplek over de jaren heen, zien we dat het werkgeluk van leerkrachten in grote mate wordt bepaald door het thema ‘eigen groei’ en ‘de rol van de schoolleider’. Ook de Fortgensschool scoort hier hoog op. Dorien is een schoolleider die houdt van vernieuwingen en anderen daarin weet mee te nemen: “Ik loop soms voorop in wat voor onderwijs we willen voor de kinderen. Veel van mijn collega’s kunnen zich wel vinden in die manier van kijken naar het onderwijs. Vaak bedenk ik welke kant we opgaan en zet daarmee de trend, maar we bouwen altijd samen het concept uit. Op school werken we met elementen uit het Finse model. Dat kent geen cijfers en beoordelingen, kinderen meten zich aan zichzelf. En eigenlijk passen we datzelfde principe toe bij de leerkrachten. We kijken dus vooral naar de dingen die goed gaan en hoe je de rest nog beter kan maken.”

22% zij-instromers als oplossing voor het lerarentekort

Fortgensschool heeft relatief veel zij-instromers: 22% maar liefst. Dat is een bewuste keuze vanuit hun Protestants Christelijke Schoolvereniging als oplossing voor het lerarentekort. Vanuit de vereniging wordt bewust ruimte gecreëerd bij de ervaren leerkrachten om de zij-instromers goed te begeleiden.

Belangrijk is wel dat er een klik moeten zijn tussen de personen die aan elkaar worden gekoppeld. De kans bestaat natuurlijk dat door het leeftijdsverschil de leraren een andere visie op onderwijs hebben. Dat moet bespreekbaar worden gemaakt. Verder is het belangrijk mensen de tijd te geven. Niet gelijk bam voor de klas. Dorien ervaart niet dat zij zij-instromers helemaal opnieuw moet opleiden: “Met een dosis levenservaring kom je al een heel eind voor de klas. En sommige mensen hebben het gewoon. In veel gevallen sluit de PABO niet echt goed aan op wat nodig is voor zij-instromers. Bij ons gaan twee nieuwelingen komend jaar het NCOI traject volgen. Dat schijnt nog beter aan te sluiten. Vakinhoudelijk leer je het sowieso in de praktijk. De grootste aanpassing voor veel zij-instromers is de cultuuromslag naar het onderwijs en de hoeveelheid nieuwe dingen. Hier moet je samen met humor naar kijken. Dan kom je er goed doorheen, het is gewoon een heerlijk vak.”

In haar vorige werk op het VO heeft Dorien veel met team coaching gedaan. Daar heeft ze profijt van in haar huidige functie. Op de vraag of alle schoolleiders hun vaardigheden op dat gebied moeten ontwikkelen, zegt ze: “Ja, dat denk ik wel. Het gaat om een bepaalde sensitiviteit. Die sensitiviteit kun je niet aanleren maar wel aanzetten.

Net zoals je verwacht dat een leerkracht alle leerlingen in de klas ziet, moet een schoolleider alle leerkrachten zien.

Als schoolleider moet je van mensen houden en flexibel zijn want je moet iedereen ‘op maat’ behandelen. En je moet jezelf kwetsbaar durven opstellen. Als je dat doet, dan durven anderen dat ook en kun je samen herschikken wat er beter moet.”

Hiervoor geeft ze een voorbeeld uit de praktijk. De school had tot vorig jaar de ouderwetse rapporten met termen als een voldoende voor werkhouding. Deze paste niet meer bij de visie van de school. Daar was iedereen het mee eens. Dorien ging hard aan de slag met een collega maar kreeg nauwelijks feedback van de leerkrachten op haar voorstellen. “Toen heb ik in de gymzaal stokken in een mand gezet en gezegd: Laten we samen rondom het kampvuur zitten’. Ik liet weten dat het voelde alsof het alleen mijn project was. Dat beaamde de rest van het team. Mijn fout natuurlijk, dus ik ben teruggegaan naar de basis en heb gevraagd wat zij vonden dat er mankeerde aan het oude rapport. In feite gingen we daarmee terug naar af, terwijl ik al een half jaar bezig was. Ik vind het dan niet lastig om bespreekbaar te maken wat ik anders had moeten doen. Vanaf toen hebben we het gezamenlijk opgepakt en lag er binnen een maand een nieuw rapport.

Niks lukt als je het team niet meekrijgt.

Gelukkig heb ik een mooi team met autonome mensen die durven te zeggen als het niks is. En dat is mede dankzij de veilige omgeving waarin we samenwerken.”