Meesterlijk behouden - De geheime troeven van succesvolle schoolleiders in Utrecht

Drie scholen in Utrecht met een hoog werkgeluk, wat maakt dat leerkrachten graag daar blijven werken. Hoe doen ze dat en welke instrumenten zetten zij in om hun leerkrachten te behouden? Daarover praten we in onze nieuwste podcast met drie heel verschillende scholen in Utrecht. Aan tafel schuiven:

• Daniëlle Hop, schoolleider van CBS Het Sterrenlicht in Bunschoten-Spakenburg
• Nick Homan-Dijkstra, schoolleider van Kindcentrum De Wijde Blik in Hilversum, en
• Julia de Jong, leerkracht van OBS Tuindorp in Utrecht

Werkdruk? Valt wel mee!

In het onderwijs wordt vaak gesproken over de werkdruk van de leerkracht. Ja, het is druk, zeggen alle professionals aan tafel, maar er is veel mogelijk. Alle drie hebben ze nevenactiviteiten: Nick heeft een entertainmentbedrijf naast zijn werk, Daniëlle ondersteunt haar man als voorganger van een gemeente en Julia deed twee jaar lang een opleiding voor middenmanagement, naast haar fulltime baan. Nick vertelt: “Het is druk als leerkracht of schoolleider, maar je hebt ook best wel veel vrije tijd. Ik vind het bedrijf ook heel leuk om te doen, dus dan wil ik er ook gewoon tijd en energie in stoppen. Dat geldt voor mijn werk, maar ook voor mijn bedrijf.”

Julia is het met hem eens: “Als je iets heel leuk vindt, dan haal je er energie uit, dan kost het je geen energie. Nou, wil ik helemaal niet zeggen dat er geen werkdruk is, want ik weet dat dat op sommige scholen echt enorm speelt. Maar ik denk ook dat het ervan afhangt hoe de school, de directie of het team het vormgeeft. Je kan er een positieve draai aan geven.”

Soms is het ook een kwestie van een ander brilletje opzetten en hoe je ernaar kijkt.

Instrument 1: werkdrukvermindering

Waarom is een hoge werkdruk dan op sommige scholen wel een issue? Hoge werkdruk helpt niet bij behoud, dus hoe zorg je dat deze behapbaar blijft?

Daniëlle is van mening dat een duidelijke visie helpt: wat doe je wel en wat doe je niet? Zij baseerden hun visie op school op de boeken van Eva Naaijkens en Martin Bootsma. “Door keuzes te maken, creëer je rust en duidelijkheid, wat zorgt voor meer werkgeluk. Elke week is er wel een ander thema. Wij zijn daar heel kritisch op. Zo hadden we in het verleden een grote rekendag. Leerkrachten waren dan soms al twee weken in hun hoofd bezig met die grote rekendag, waardoor er gewoon twee weken minder goed werd lesgegeven. Wij willen dat er elke dag goed rekenonderwijs gegeven wordt, dus we hebben die grote rekendag gewoon geschrapt.”

Als je met elkaar ergens aan begint, dan heb je een dienblad met allerlei kopjes erop. Als je dan iets nieuws wilt, prima, maar dan moet er dus een kopje vanaf.

Julia baseert zich vooral op de samenwerkingstheorie van Ben van der Hilst: “Ik merk dat samenwerking binnen het team de werkdruk vermindert. Het idee dat je niet in je eentje een groep draait, maar dat je weet dat er nog een collega is die de andere groep acht draait, en een onderwijsassistent. En met z'n drieën werk je dan aan een groep of je doet samen gesprekken die lastig zijn. Zo verlicht je taken.”

Bij De Wijde Blik doen ze juist wel heel veel verschillende dingen. Wat Nick betreft hoef je niet alles schoolbreed aan te pakken. Vertrouwen op het vakmanschap van de leerkracht vindt hij belangrijk. Hij laat het aan de leerkracht zelf over waar zij haar tijd aan wil besteden. Hij erkent wel dat dit met een kleinere school met 6 leerkrachten wellicht makkelijker is: “Ik heb zes groepen, zes leerkrachten. Dus er wordt al heel veel met elkaar kortgesloten in het ‘juffenkringetje’ op het plein.”

Instrument 2: talent

Talent inzetten is eveneens een instrument in het behoud van professionals voor Daniëlle: “Ik probeer heel bewust de juiste mensen op de juiste plek te krijgen, daar heb ik ook formatie voor vrijgemaakt. We hebben een taal-lezen-expert-leraar, een rekenexpert-leraar, een kindercoach en twee expertleraren EDI, een voor de boven- en onderbouw. Zij doen alle klassenbezoeken. Dit biedt leerkrachten uitdaging waardoor ze willen blijven. En ook weer een stukje werkdrukvermindering voor de rest van het team. En voor mij!”

Instrument 3: persoonlijke ontwikkeling

Nog een instrument om leerkrachten te behouden, is inzetten op persoonlijke ontwikkeling. Dat hoeft niet altijd voor iedereen. Er zijn leerkrachten die liever achter in de bus blijven zitten en gewoon hun lesje willen draaien zoals ze altijd deden. Toch moet de lat steeds omhoog, vinden de geïnterviewden en daarvoor moet je jezelf blijven ontwikkelen. Door mensen zelf te laten kiezen waar ze zich in willen ontwikkelen, komt de motivatie vanzelf, is Nick zijn ervaring.

Op Het Sterrenlicht gebruiken ze hiervoor Groeikracht, een nieuwe manier van professionaliseren. Wekelijks komen ze bij elkaar om onderwijsinhoudelijk met elkaar te sparren, samen lessen voor te bereiden en onderzoeken te doen. Op den duur gaan ze werken met wisselende voorzitters. Dat betekent dat ook degenen die in het begin achterin die bus zitten, uiteindelijk een keertje achter het stuur moeten kruipen.

Zolang de leerkracht zelf invloed heeft op zijn of haar persoonlijke ontwikkeling, is dat maar goed ook, want uit het Klassewerkplek-onderzoek blijkt dat persoonlijke ontwikkeling een van de factoren is die bijdraagt aan werkgeluk en dus behoud!

Deze blog is een korte samenvatting van de podcast over instrumenten die je als schoolleider tot je beschikking hebt om te zorgen voor het behoud van je leerkrachten. In de podcast zelf gaan de drie professionals dieper in op de oplossingen die voor hun school werken. Wil je het hele gesprek horen? Luister dan op je favoriete podcast app of klik hier.