Empathie en eenvoud: het geheim van de Alan Turingschool

De Alan Turingschool in Amsterdam is al jaren een voorbeeldschool op het gebied van onderwijskwaliteit. Minder bekend is dat deze school geen last heeft van het lerarentekort. Hun aanpak - waarbij professionele ontwikkeling van de leerkrachten centraal staat - draagt bij aan het “werkgeluk” van de professionals.

Internationaal onderzoek toont aan dat ruimte voor de eigen ontwikkeling één van de belangrijkste voorspellers is voor behoud van hoogopgeleide professionals, zoals leerkrachten dat zijn. De Alan Turingschool draait dan ook vanaf het ontstaan van Klassewerkplek al mee in de hoogste regionen qua gemeten werkgeluk.

Gevraagd naar het geheim van hun school, concluderen schoolleider Eva Naaijkens en teamleider Martin Bootsma dat de crux zit in empathie en eenvoud.

De basis voor een cultuur van leren

Eva legt uit dat je empathie nodig hebt om je team goed te kunnen lezen: “doelen en ambities moeten in balans zijn met wat het team aankan”. Zelf was ze helemaal niet zo empathisch toen ze begon als schoolleider. “Ik ben niet trots op hoe ik zaken in het begin van mijn carrière als schoolleider aanpakte. Wat ik heb geleerd - en wat ze je op de schoolleidersopleidingen niet leren - is dat je als schoolleider vooral op zoek moet naar hoe je zaken voor elkaar krijgt. Beleid uitstorten over een team of top-down leidinggeven, dat werkt niet. Het beste kun je het team betrekken op een manier die voor hen prettig is. Dat is zeker te leren, ik heb dat zelf ook moeten doen.”

Een empathische grondhouding is geen reden om overal ruimte en begrip voor te geven. “Empathie kan altijd, ook als iemand niet aan de afgesproken kwaliteitscriteria voldoet. Als je daar maar wel eerlijk in bent en dat uitspreekt. Dan kunnen mensen zich nog steeds aangevallen voelen en emotioneel zijn, maar eerlijkheid en duidelijkheid zijn wel nodig.”

Het niet kunnen omgaan met deze duidelijkheid (feedback) is vaak het eerste signaal van een gebrekkige leercultuur, zo stellen Eva en Martin. “Hoe opener je bent, hoe beter je samenwerkt, hoe meer je elkaar kunt helpen. Dan wordt het steeds makkelijker om aan een goede leercultuur te werken.”

Eenvoud geeft ruimte

“We hebben een praktisch beroep, dan moet je het ook praktisch houden”, zo stelt Martin. Op veel plekken hebben we alles in en om het onderwijs veel te ingewikkeld gemaakt. Volgens hem helpt het bijvoorbeeld om de school zo eenvoudig te organiseren dat leerkrachten de tijd hebben om een klas goed in beeld te hebben. De Alan Turingschool werkt dan ook niet met groepsplannen. “Soms schrikken mensen daarvan”, geeft Martin aan. “Maar een administratief stuk op papier kan nooit op tegen een leerkracht die ruimte in zijn hoofd heeft om alle leerlingen goed te zien”.

Dit artikel is het eerste deel in een serie van 3 artikelen.