Hoe maak je van jouw school een aantrekkelijke werkgever? - Met checklist

Waarom lukt het sommige scholen moeiteloos om nieuwe leerkrachten aan te trekken – en te behouden – terwijl andere elk jaar met moeite de formatie voor elkaar krijgen?

Werkgeluk is de sleutel

Het verschil lijkt vooral te zitten in werkgeluk. Gelukkige leerkrachten hebben immers geen behoefte om op zoek te gaan naar een andere baan. Zij blijven zitten waar ze zitten, en dus is het verloop laag als het werkgeluk hoog is.

Dat klinkt niet alleen logisch, maar is na 6 jaar onderzoek ook onderbouwd door het Klassewerkplek-onderzoek, dat werkgeluk meet onder leerkrachten op scholen. De scholen die hoog scoren op werkgeluk, hebben niet alleen minder verloop, maar hebben het ook voor het uitzoeken wanneer ze vacatures openstellen. Leerkrachten zoeken een school waar ze verwachten gelukkig te zijn in hun werk. En dat is heel begrijpelijk, toch?

Dus, om te zorgen dat de formatie geen jaarlijkse worsteling wordt, moet je als school(bestuur) een werkomgeving creëren waarin leerkrachten gelukkig zijn op hun werk. De vraag is: hoe doe je dat?

De drie pijlers van werkgeluk

Een aantrekkelijke werkgever word je niet door nóg meer te beloven of wervende teksten te schrijven, maar door het werkgeluk van je team serieus te nemen – én te meten.

Als je denkt dat dit onmogelijk is omdat geluk persoonlijk is, dan heb je deels gelijk. Maar geluk is zeker niet volledig subjectief. Wetenschappelijk onderzoek van emeritus hoogleraar Ruut Veenhoven van het Erasmus Happiness Economics Research Organization (EHERO) laat zien dat er universele voorwaarden zijn die het werkgeluk sterk beïnvloeden. Voor het Klassewerkplek-onderzoek hebben we deze voorwaarden vertaald naar het onderwijs. Leerkrachten worden vooral gelukkig van:

1. Professionele autonomie: zelf keuzes kunnen maken in hun werk.
2. Een ontwikkelgerichte omgeving: ruimte krijgen om te groeien en richting te geven aan persoonlijke ontwikkeling.
3. Een ondersteunende schoolleider: een voorman/voorvrouw die de juiste context schept voor autonomie en groei.

Het zijn vooral deze pijlers die bepalen of leerkrachten met een glimlach voor de klas staan en zich goed voelen bij hun werkgever.

Wat kun je doen als school(bestuur)?

Deze inzichten geven direct aanknopingspunten en concrete handvatten voor schooldirecties en -besturen. Verwacht geen wonderen van één grote ingreep, want het is een wisselwerking tussen de verschillende factoren.

Wat we in alle gesprekken horen van leerkrachten die werken bij een Klassewerkplek (een school die hoog scoort op werkgeluk) is dat ze zich gehoord en gesteund voelen. Ze krijgen de ruimte om als professional zelf vorm te geven aan hun lessen.

De schoolleider zorgt ervoor dat de leerkrachten ruimte krijgen om zich te focussen op de kwaliteit van het onderwijs en houdt ‘onzin’ zoveel mogelijk bij hen vandaan. Dat betekent dat er bewust keuzes gemaakt worden om sommige dingen niet te doen. Niet elke themaweek hoeft te worden gevolgd. En veel processen kunnen simpeler.

Esther Dubbeld, schoolleider van De Bongerd in Leusden, vertelt bijvoorbeeld in een interview dat ze draaiboeken hebben voor jaarlijks terugkerende evenementen, zoals Sinterklaas. Dat hoeft niet elk jaar opnieuw uitgevonden te worden.

Het zit dus in simpele ingrepen. Toch hebben deze een grote impact. Vind je het lastig om de voorwaarden voor werkgeluk voor jullie school te vertalen? Dan kun je als school altijd advies inwinnen bij Vervangingsfonds Participatiefonds. De meeste scholen betalen al premie aan dit fonds en kunnen daarvoor gebruik maken van hun diensten. Zij helpen je met organisatieadvies het verloop en ziekteverzuim op jouw school terug te dringen.

Checklist voor een aantrekkelijke werkgever

Om je alvast op weg te helpen, geven we je hieronder een checklist die je aantrekkelijker maakt als werkgever. Hoe scoren jullie op deze punten? Vraag het ook aan je leerkrachten. Dat kunnen jullie gezamenlijk doen, maar wil je een echt een eerlijke mening, laat dan een anoniem onderzoek (zoals Klassewerkplek) uitvoeren. Dan zal het team zich meer uitspreken.

Checklist

• Geef ruimte voor autonomie - Laat leerkrachten meebeslissen en vertrouwen voelen in hun professionaliteit.
• Investeer in persoonlijke groei - Zorg voor ontwikkelgesprekken, opleidingsmogelijkheden en groeipaden binnen de school.
• Maak leiderschap mensgericht - Leidinggeven aan werkgeluk is te leren. Dat begint met zichtbaar zijn, luisteren en ruimte geven.
• Creëer een gedeelde visie - Een duidelijke koers helpt leerkrachten om hun werk te verbinden aan een groter doel – en daar trots op te zijn.

Begin bij meten – en blijf verbeteren

Een aantrekkelijk werkgever word je niet met goede bedoelingen alleen. Je moet weten wat er speelt in je team en waar kansen liggen. Het Klassewerkplek-onderzoek helpt daarbij. Leerkrachten vullen (anoniem) een vragenlijst in over zes thema’s, waarin de voorspellende voorwaarden voor werkgeluk zijn verwerkt. De rapportage die je als school en bestuur ontvangt, maken duidelijk op welk thema’s het werkgeluk al hoog is en waar ruimte voor verbetering is.

Zo kun je gericht actie ondernemen. Door het onderzoek jaarlijks te herhalen, kun je zien of je inspanningen effect hebben. Werkgeluk is daarmee geen vaag doel, maar een meetbaar proces.

Een gelukkig team en kandidaten voor het uitzoeken

Werkgeluk zou op de agenda van elk schoolbestuur moeten staan. Niet alleen omdat het lerarentekort je praktisch dwingt om een aantrekkelijke werkgever te zijn, maar omdat het de sleutel is tot een betrokken, veerkrachtig en trots team. En dat leidt tot beter onderwijs. Zo creëer je een school waar leerlingen overgaan en leerkrachten blijven zitten.