Hoe meet je werkgeluk?

Uit het Klassewerkplekonderzoek blijkt dat scholen met veel werkgeluk onder de leerkrachten nauwelijks last hebben van het lerarentekort. Hun vacatures zijn sneller vervuld, het verloop is minder groot en gelukkige werknemers hebben aanzienlijk minder last van burn-outs blijkt uit onderzoek. Allemaal hele goede redenen om te werken aan werkgeluk, maar hoe meet je werkgeluk? Geluk is immers subjectief.

Of toch niet?

Nee, gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek laten we je in deze blog zien hoe wij voor het Klassewerkplekonderzoek werkgeluk omzetten in een objectieve en kwantitatieve maatstaf. Daarmee geven we scholen concrete handvatten om te werken aan werkgeluk en de voortgang jaarlijks te meten.

Hoe meet je een gevoel?

Geluk is deels aangeboren, blijkt uit onderzoek - en dus subjectief. Een ander deel heb je zelf in de hand, door de levenskeuzes die je maakt, je sociaal-economische positie en de sociaal-emotionele omgeving waarin je verkeert. Via die laatste heeft ook de werkgever invloed op het (werk)geluk van werknemers.

Vooral mensen die het gevoel hebben dat ze zelf zeggenschap hebben over hun leven en werk zijn gelukkiger dan mensen die zich gedirigeerd voelen, zo blijkt uit onderzoek van emeritus hoogleraar Ruut Veenhoven van het Erasmus Happiness Economics Research Organization (EHERO). Hij onderzocht al sinds de jaren zeventig geluk en ontdekte een aantal voorwaarden die iemands geluk voorspellen.

Daarmee is werkgeluk universeler – en objectiever - dan je misschien denkt. Voor het Klassewerkplekonderzoek hebben we de voorspellende voorwaarden die relevant zijn voor het Nederlandse basisonderwijs uit de World Database of Happiness van Veenhoven gedistilleerd. Voor Nederlandse leerkrachten geldt dat zij vooral gelukkig worden van:

• professionele autonomie,
• een omgeving waarin ze zichzelf kunnen ontwikkelen en richting een doel kunnen sturen en
• een leidinggevende die daarvoor de juiste context schept.

In ons onderzoek vragen we daarom de leerkracht met behulp van stellingen in hoeverre deze voorwaarden aanwezig zijn: nooit, soms, regelmatig, vaak of altijd. Zo kunnen we het ervaren werkgeluk kwantificeren.

Voorspellende voorwaarden vertaald naar de alledaagse praktijk

De stellingen zijn verdeeld in 6 thema’s die over het werk van alledag gaan en direct gerelateerd zijn aan deze voorspellende voorwaarden voor geluk:

1. De school als thuisbasis
2. Werk in balans
3. Mijn eigen groei
4. De basis
5. Trots op mijn impact
6. Mijn schoolleider is er voor mij

Laten we dat even per thema toelichten:

1. De school als thuisbasis

Ergens bij willen horen is menselijk en aantoonbaar gerelateerd aan geluk. Deze stellingen gaan dan ook over de mate van collegialiteit en kameraadschap. Niet alleen met en door directe collega’s maar ook met de schooldirecteur.

2. Werk in balans

Een hoge werkdruk heeft meestal een negatieve invloed op het werkgeluk. Toch is er verschil tussen werkdruk die is opgelegd en werkdruk die iemand zichzelf op de hals haalt. Daarom vragen we indirect ook in hoeverre de respondent zelf wat kan doen aan de werkdruk.

3. Mijn eigen groei

Groeimogelijkheden hebben een duidelijke correlatie met werkgeluk, zagen we al in de opsomming van wat leerkrachten gelukkig maakt. Daarbij is het eveneens belangrijk hoeveel autonomie de leerkracht heeft in de eigen ontwikkeling en hoeveel steun hij/zij krijgt van de schooldirecteur.

4. De basis

Dit thema vraagt naar de (beleving van) de primaire arbeidsvoorwaarden. Of je genoeg inkomen hebt, bepaalt de mate waarin je het gevoel hebt zelf het stuur in handen te hebben van je eigen leven.

5. Trots op mijn impact

Het gevoel dat je waardevol werk levert, is belangrijk voor het werkgeluk. Een heldere visie van het schoolbestuur maakt het eenvoudiger te bepalen of de eigen impact echt waardevol is.

6. Mijn leidinggevende is er voor mij

De stijl van leiderschap is bepalend voor het werkgeluk, blijkt uit onderzoek (Tessa Janssen). Dienend leiderschap in combinatie met een heldere richting draagt het meest bij aan het gevoel van autonomie van werknemers.

Meten om te weten hoe gelukkig je team is

De uitkomsten op de stellingen in het onderzoek geven aan in hoeverre wordt voldaan aan de drie belangrijkste voorspellers van werkgeluk op een school: autonomie, de omgeving en de schoolleider.

Daarmee kun je als school of bestuur bepalen op welk vlak je nog verder kunt verbeteren. Is er behoefte aan meer informatie of meer beslissingsbevoegdheid bij de leerkracht? Voelen zij zich genoeg gezien door het bestuur en de directie? Is de richting en visie van de school helder? Deze maatregelen leggen vaak geeneens beslag op het budget, maar zijn vooral beleidsbeslissingen en communicatiemaatregelen. Door het onderzoek een jaar later opnieuw uit te voeren, weet je of je acties effect hebben gehad en waar je nog op moet bijsturen.

In onze blog van volgende maand geven we concrete tips hoe je met de uitslag van het onderzoek aan de slag gaat om het werkgeluk op jouw school te verhogen. Volg ons op LinkedIn en je krijgt bericht wanneer we een nieuwe blog plaatsen!