Stedelijke Basisschool De Wereldreiziger in Antwerpen weet de goesting om de beste leerkracht te blijven, vast te houden

‘Elke leerkracht komt naar school om het verschil te maken.’, is de overtuiging van Jef Groffen, directeur van De Wereldreiziger in Antwerpen. De naam Wereldreiziger is goed gekozen want deze school is onder meer gespecialiseerd in het onthaal van anderstalige nieuwkomers. Vorig jaar was 1 op de 8 leerlingen Oekraïens. Dat betekent veel aandacht voor taalonderwijs.

Of dat een extra uitdaging is voor de leerkrachten – of onderwijsprofessionals, zoals Jef ze liever noemt? Hij denkt van niet: ‘Er is geen leerkracht het onderwijs ingegaan met de gedachte een middelmatige leerkracht te worden. Elke leerkracht wil kinderen helpen. Veel meer dan salaris of het aantal vakantiedagen is het motivatie dat leerkrachten drijft, we moeten hen dus voldoende en kwaliteitsvol uitdagen.’

Er gaat geen leerkracht het onderwijs in met de gedachte een middelmatige leerkracht te worden.

Die uitdaging krijgen ze op De Wereldreiziger. Dat is een van de redenen waarom deze school Klassewerkplek werd, gelijk de eerste keer dat ze meededen. Maar er zijn meer maatregelen genomen om het werkgeluk te verhogen: aandacht voor het personeelsbeleid, een professionele gedragscode, maar vooral tijd maken. Jef licht ze toe in dit artikel.

Personeelsbeleid: goesting om de beste leerkracht te blijven

De Wereldreiziger startte 5 jaar geleden met intensieve aanvangsbegeleiding (begeleiding voor starters). Studenten van de hogeschool en starters worden vanaf dag 1 als collega behandeld en zo snel mogelijk wegwijs gemaakt zodat ze aan de slag kunnen. Ze beginnen met een Persoonlijk OntwikkelPlan (POP) en een concreet Persoonlijk ActiePlan (PAP). Daarna volgt persoonlijke begeleiding en intervisie. De andere leerkrachten hadden ook wel interesse in zo’n traject voor hun persoonlijke ontwikkeling en nu werkt deze aanpak voor de hele school.

Regelmatig bezoekt Jef hiervoor klassen, waarna professionele dialoog volgt en ze gezamenlijk persoonlijke ontwikkelingskansen vastleggen. Omdat het over 56 onderwijsprofessionals gaat, kan hij het niet alleen af, steeds meer teamleden spelen inmiddels een rol in de professionalisering van het team. In intervisiegroepen wordt 6 maanden lang telkens een gekozen case onderling besproken en gevolgd. Hierdoor weet iedereen dat als je eens vastloopt, anderen met je mee kunnen denken en je er niet alleen voor staat.

Zo blijven de leerkrachten zichzelf ontwikkelen en uitdagen. Jef zegt hierover: ‘Het is eigenlijk niet normaal op onze school dat je niet groeit. We slagen er in De Wereldreiziger in om “de goesting om de beste leerkracht te zijn” vast te houden. Hoe dat moet, is voor elke leerkracht anders en vraagt dus om een traject op maat.’

Het is niet normaal dat je niet groeit op onze school.

Professionele code

Een ander onderdeel van het personeelsbeleid zijn de 11 basisgedragingen die zijn opgesteld onder begeleiding van Domo de Refontiro. Die code verwoordt wat het betekent om professioneel te zijn op De Wereldreiziger en hoe zich dat uit in concreet gedrag. Bijvoorbeeld: ik ben een teamspeler, houdt in dat je je schouders zet onder de plannen van het team. Uiteraard is ‘ik ben verantwoordelijk voor mijn eigen ontwikkeling’ ook een van de 11 gedragingen.

Deze code ligt altijd op tafel tijdens feedback – en sollicitatiegesprekken.

Eigen identiteit

Dit soort afspraken zorgen voor een eigen identiteit van de school. Want die vindt Jef belangrijk. De huisstijl en het logo moeten herkenbaar zijn en associëren met een school waar het prettig is om te werken. Het doel is om de juiste leerkrachten aan te trekken. Niet dat dat op dit moment heel erg nodig is, want de school kan tot nu toe altijd op tijd alle vacatures invullen. Alleen tijdens uitval door ziekte kan het een beetje krap worden, maar ook daar wordt hard aan gewerkt, door de basisaanpak nog verder te verbeteren.

Verminderen van de werkdruk door basisregels vastleggen

De Wereldreiziger scoort in het Klassewerkplek-onderzoek op heel veel punten hoog, alleen de werkdruk is nog een aandachtspunt. Dat komt mede omdat ze nog beter hun basisaanpak willen formuleren. ‘We zeggen nu wel dat we elk kind begeleiden maar wat wil dat concreet zeggen? Dat beschrijven we in de basisaanpak zodat het voor iedereen kristalhelder wordt.’ licht Jef toe.

Het gaat dan bijvoorbeeld over het maken van uniforme afspraken over hoe lezen wordt onderwezen. Maar ook regels als: wanneer mogen kinderen hun drinkbus vullen, hoe lopen we naar de lokalen, kijken we ’s middags film? Op de lange termijn levert het veel tijdvoordeel op als iedereen dit op dezelfde manier doet. Daardoor ontstaat professionele ruimte.

Op de vraag of leerkrachten geen problemen hebben met dit keurslijf, antwoordt Jef: ‘In eerste instantie ontstaat er weerstand omdat de leerkracht zegt: “Ik ben een professional. Dit is mijn klas.” Dat klopt ook. Mijn leerkrachten zijn individueel sterk, maar nog veel sterker wanneer ze intensief samenwerken.’

Mijn leerkrachten zijn individueel sterk, maar nog veel sterker wanneer ze intensief samenwerken.

Bovendien wordt het met deze regels een stuk eenvoudiger om in te vallen voor een ander. Als je moet zoeken waar iemand de potloden heeft opgeborgen, dan kost dat onnodig veel tijd en energie. Door dit over de hele school op dezelfde manier te regelen, neemt de werkdruk af.

Tijd maken

Tijd maken om dit soort afspraken te maken, is belangrijk.

Tijd maken is sowieso een frase die Jef veel gebruikt tijdens het interview: tijd maken om successen te vieren, tijd maken om op de lange termijn de werkdruk te verlichten door basisregels af te spreken, maar ook tijd maken om de professionele dialoog te voeren en goed na te denken over besteding van het budget. Want budget is er genoeg in Vlaanderen, meent hij. Het gaat erom tijd te nemen om te beslissen over de juiste investering. Als voorbeeld noemt hij de Digisprong waarin scholen geld kregen voor digitale leermiddelen. De Wereldreiziger had al een stevig ICT beleid . De extra middelen werden dus meteen met visie ingezet. Dat maakt dat leerkrachten en leerlingen nu heel erg goed zijn uitgerust en een enorme digitale leerwinst boeken.

Het loont dus om tijd te nemen voor professionele ontwikkeling, om zo op de lange termijn het werkgeluk en de onderwijskwaliteit te verbeteren. Volgend jaar gaat Jef opnieuw testen hoe hij scoort op het thema ‘werkdruk’ in het Klassewerkplek-onderzoek, wanneer de basisaanpak staat.